Geçmişten bugüne 17 Diyanet İşleri Başkanı

İlk dönem Meclis’te yer alan Şeriyye ve Evkaf Nezareti’nden sonra, Diyanet İşleri Reisliği 1924 yılında tesis edilmiş. İlk olarak 1924 yılında Rıfat Börekçi reisliğe getirilmiş ve bu tarihten itibaren Diyanet İşleri Reisliği makamına on altı ilim adamı daha geçmiş. Günümüze kadar, “anormal bir ifade veya hüküm” belirten başkanlardan başkası bilinmeyen bu makam sahiplerini tanıtalım istedik.

1. Rıfat Börekçi (01.04.1924 - 05.03.1941)

1860 Ankara doğumludur. İlk tahsilini Ankara’da yapmıştır. Ardından, Arapça ve İslami ilimler amacıyla İstanbul’a gitmiştir. Tahsilini tamamladıktan sonra tekrar Ankara'ya dönmüş ve Fazliye Medresesi’nde müderris olmuştur. 1908 yılında Ankara Müftülüğüne atanmıştır. Milli Mücadele döneminde vatan müdafaası için çalışmış, bu faaliyetleri dolayısıyla da 1920 yılında müftülük görevinden azledilip “asi” ilan edilmiştir. İlk mecliste altı ay kadar mebusluğu bulunmasına rağmen kendisi, Ankara Hükümetinin kendisine iade ettiği Ankara Müftülüğü görevinde kalmayı seçmiştir. 1924 yılında kurulan Diyanet İşleri Başkanlığı'nın ilk başkanı olmuş ve vefatına, 1941’e kadar bu makamda kalmıştır.

2. Mehmet Şerafettin Yaltkaya (14.01.1942 – 23.04.1947)

1879 İstanbul doğumludur. Davutpaşa Rüştiyesi ile Darü’l-Muallimîn’de tahsil görmüştür. 1909 yılında Arapça eğitimi yapan “Dar’ül-İlim ve Ta’lim” adlı okulda ders vermeye başlamıştır. Bu tarihten sonra çeşitli okullarda dinî dersler okutmuştur. 1924 yılında Darü’l-Fünun’da İlahiyat fakültesinde Kelam Tarihi müderrisi olmuş, İslam Dini ve Felsefesi alanında ordinaryüs profesör unvanına erişmiştir. Rıfat Börekçi’nin vefatından sonra Diyanet İşleri Başkanlığı'na gelinceye kadar üniversitede hocalık yapmıştır. Dönemin dergilerinde yayınlanmış makalelerinin yanı sıra birçok telif ve tercüme eseri mevcuttur.

3. Ahmet Hamdi Akseki (29.04.1947 - 09.01.1951)

Antalya-Akseki’de 1886 yılında doğdu. Küçük yaşlarından itibaren Kur’an eğitimine başladı. İlk tahsilini babasından aldıktan sonra Ödemiş ve İstanbul’da tahsiline devam etti. İstanbul’da doktorasını tamamladı. İstanbul medreselerinde müderrislik yaptı, Ankara’da 1921-23 yıllarında lise öğretmenliği yaptı. Şeriyye ve Evkaf Nezareti’nde görev aldı; medrese müfredatını ıslah etti. Diyanet İşleri Başkanı oluncaya kadar bu kurum içerisinde çeşitli görevlerde bulundu. Diyanet İşleri başkanlığı görevini vefatına kadar sürdürdü. Resmi görevleriyle beraber ilmi çalışmalarına da devam eden Ahmet Hamdi Akseki, yetmiş kadar eser yazmıştır.

4. Eyyüp Sabri Hayırlıoğlu (17.04.1951 - 10.06.1960)

1886 Konya doğumlu Eyyüp Sabri Hayırlıoğlu erken yaşlarında Kur’an eğitimini aldı. Konya’da Darü’l-Fünun’un Hukuk şubesi açılınca buraya devam edip mezun oldu. Bir süre müderrislik yapsa da bu görevden istifası edip Adliye Nezareti’ne geçti ve 1919 yılına kadar Uşak Savcılığı’nda bulundu. İlk mecliste Konya mebusu olarak yer aldı ancak sonra bu görevden çekildi. Bir süre avukatlık ve tacirlikle uğraştı. Demokrat Pati’nin Konya kurucuları arasında yer aldı. 1951’de Demokrat Parti iktidarında, Aksekili Ahmet Hamdi’nin vefatı üzerine Diyanet Başkanlığı görevine geçmesi istendi. On sene kadar bu görevde kaldı. Haziran 1960’ta istifasını istedikten kısa bir süre sonra 8 Ekim 1960’da vefat etti. 

5. Ömer Nasuhi Bilmen (30.06.1960 - 06.04.1961)

Ömer Nasuhi Bilmen 1882 Erzurum doğumludur. İlk tahsilini Ahmediye Medresesi müderrisi olan amcasıAbdürrezzak İlmî Efendi'den almıştır. 1908’de İstanbul’a gelip tahsiline devam etti. Hukuk eğitimi aldı, Fatih Dersiamı oldu. 1926’da İstanbul Müftülüğü katipliğine, 1943’te de İstanbul Müftülüğü'ne getirildi. Fatih Camii’nde, Sahn Medresesinde ve Darüşşafaka’da dersler verdi, İstanbul İmam-Hatip Okulu ve Yüksek İslâm Enstitüsü’nde usûl-i fıkıh ve ilm-i kelâm dersleri okuttu. Diyanet İşleri’nin başına geldikten kısa bir süre sonra emekliye ayrıldı. 1971’de İstanbul’da vefat etti. Yayınlanmış bir çok eseri mevcuttur.

6. Hasan Hüsnü Erdem (06.04.1961 - 13.10.1964)

1889 Akseki doğumludur. Arapça ve mantık ilmi dahil olmak üzere ilk tahsilini babasından almıştır. Daha sonra İstanbul’a gelmiş ve tahsiline devam etmiştir. 1920’de dersiamlığa başladı. 1920-24 arasında Antalya, Ankara ve Isparta’da medrese ve okullarda çeşitli dersler verdi. 1944’te Diyanet İşleri Başkanlığı’nda görev aldı. 1952 yılından itibaren ise ilahiyat fakültesinde tefsir ve tefsir tarihi derslerine girmeye başladı. 1961 yılında Diyanet İşleri reisliğine getirilen Erdem, 1964’te kendi isteği ile emekliye ayrıldı. Hasan Hüsnü Erdem 1974 yılında vefat etmiş ve ardında birçok eser bırakmıştır. “Ebedi Risalet”, “250 İslâm Büyüğünün Hal Tercümesi”, “Riyâzu’s-Salihin Tercümesi”, “Kırk Kudsi Hadis Tercümesi” başta gelen eserlerindendir.

7. Mehmet Tevfik Gerçeker (15.10.1964 - 16.12.1965)

Mehmet Tevfik Gerçeker 1898 Bursa doğumludur. Yirmili yaşlarına kadar ilmi derslerini babasından okudu, hıfzını tamamladı. Daha sonra Bursa’dan İstanbul’a gelmiş, ilmi tahsiline burada devam etmiştir. Heyet ilmi (astronomi) tahsili de yapmıştır. Milli mücadele döneminde Şeriyye ve Evkaf Nezareti'nde Tedrisat Umum Müdürlüğü başkatipliği görevinde bulunmuştur. Nezaretin kaldırılıp reisliğin getirilmesiyle Gerçeker bu kurum içerisinde de görev almaya devam etti. Ayrıca bu dönemde hukuk tahsilini de aldı. Rıfat Börekçi’nin muvafakati ile Danıştay Başkanlığı görevinde dahi bulunmuştur. 1964 yılında Diyanet İşleri başkanlığına getirilmiş, 1965’e kadar bu görevde kalmıştır. Gerçeker 1982 yılında vefat etmiştir.

8. İbrahim Bedrettin Elmalı (17.12.1965 - 25.10.1966)

1903 Antalya doğumlu olan İbrahim Bedrettin Elmalı ilk tahsilini Elmalı’da yaptı. Sonrasında İstanbul’a geldi. 1928’de ilahiyat fakültesinden mezun oldu. İstanbul’da çeşitli liselerde öğretmenlik yapmasının yanı sıra İstanbul ve Ankara’da farklı memuriyetlerde bulundu. Üsküdar ve İstanbul müftülüğü görevlerinde bulundu. 1965’te Diyanet İşleri reisliğine getirildi. Bir sene kadar bu görevde kaldıktan sonra emekliye ayrıldı. 1994 yılında Elmalı’da vefat etmiştir.

9. Ali Rıza Hakses (25.10.1966 – 15.01.1968)

Hakses 1892 Kayseri doğumludur. Daha çocukluğunda İstanbul’a geldi. İlk tahsilini ve hafızlığını Üsküdar’da tamamladı. Kıraat-i aşere ve takrib dersleri aldı. 1921’de, Medresetü’l Mütehassisin’in fıkıh ve usul-ı fıkıh şubesinden mezun oldu. Kadıköy, Muğla, Fatih müftülüklerinde bulundu. 1966’da Diyanet İşleri başkanlığı görevine geldi. Başkanlıktan, yaş haddinden emekli olduktan sonra ömrünün sonuna kadar vaaz vermeye, irşada devam etti. 1983 yılında İstanbul’da vefat etmiştir.

10. Lütfi Doğan (15.01.1968 - 25.08.1972)

1930 yılında Gümüşhane’de doğan Lütfi Doğan, ilk tahsilini babası ve dayısından aldı. Küçük yaşta hafızlığını tamamladı. 1952’de Gümüşhane’de imam-hatiplik görevine başladı. 1954’te Kemah müftüsü, 1960’da ise Erzincan müftüsü oldu. Doğan, bu süre içerisinde ilk, orta ve lise tahsilini dışarıdan tamamladı. Daha sonra Ankara İlahiyat Fakültesi'ni bitirdi. Mezuniyetinden sonra Diyanet İşleri Başkanlığı'nda çeşitli görevlerde bulundu. 1968’de ise Başkanlığa atandı. 1972’ye kadar bu görevde kaldı. Başkanlık görevinden sonra milletvekilliği de yapan Lütfi Doğan’ın “Toplumun Temelini Sarsan Belli Başlı Problemler”, “Mutluluğun Kazanılması”, “Kütübü Sitte Müelliflerinin Hayatı ve Eserleri” gibi eserleri mevcuttur.

11. Dr. Lütfi Doğan (26.08.1972 – 26.07.1976)

Lütfi Doğan 1927 Ermenek doğumludur. İlk ve orta tahsilinden sonra, DTCF’de Şark Dilleri bölümünden mezun olmuştur. Şam Üniversitesi’nde Arapça ve İslami ilimler üzerine çalışmıştır. 1952’de Ankara Üniversitesi’nde Kelam ilmi üzerine çalıştı, doktorasını verdi. Aynı üniversitede akademisyenlik yapmaktayken 1972 yılında Diyanet İşleri başkanlığına atandı. 1975 yılında Türkiye Diyanet Vakfı’nın kurulmasını sağlamıştır. 1976’da başkanlık görevinden ayrılmıştır. Millet vekilliği de yapmış olan Doğan, bugün hâlen Türkiye Körler Vakfı Başkanı olarak Türkiye’de görme engelliler için eğitim ve sosyal hizmet çalışmalarında, ayrıca bazı gönüllü kuruluşların yönetim veya genel kurul üyeliği görevlerinde bulunmaktadır. “Eş’ari Mektebi”, “İbn-i Fadlan Seyahatnamesi”, “Hz. Peygamberimiz”, “Ehli Sünnet Mektebi” ve “Adap” yayınlanmış eserlerindendir.

12. Süleyman Ateş (28.07.1976 - 07.02.1978)

1933 Elazığ doğumlu olan Süleyman Ateş ilk tahsilini, hıfzını ve dini bilgilerini mahalli hocaları sayesinde tamamladı. 1964 yılında Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden mezun oldu. 1968 yılında tefsir alanında doktorasını verip akademisyen oldu. 1976’da Diyanet İşleri başkanlığına atandı. 1978 yılında bu görevinden ayrılıp akademisyenliğe geri döndü. Yurt dışında da çeşitli üniversitelerde çalışan Ateş, 19 Mayıs Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi’nde görev yaptıktan sonra emekliye ayrıldı. Süleyman Ateş’in yayınlanmış yüzü aşkın eseri mevcuttur. “Kur’ân-ı Kerîm ve Yüce Meâli”, “Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsîri” (12 cilt), “Kur’ân Ansiklopedisi” (30 cilt), “Kur’ân’da Peygamberler Tarihi”, ve “İslâm Tasavvufu” bu eserlerden bazılarıdır.

13. Tayyar Altıkulaç (09.02.1978 - 10.11.1986)

Tayyar Altıkulaç 1938 Kastamonu doğumludur. 9 yaşında hıfzını tamamladı. İlk tahsilini Kastamonu’da, daha sonraki tahsilini ise İstanbul’da aldı. 1963 yılında yüksek İslam enstitüsünü tamamladı. Bağdat Üniversitesi’nde Arap Dili ve Edebiyatı alanında ihtisas yaptı. Tefsir alanında doktorasını verdi. 1978’de Diyanet İşleri başkanlığına getirilmeden evvel aynı kurum içerisinde başka makamlarda bulunmuştur. 1986 yılında başkanlık görevinden emekliye ayrılmıştır. Altıkulaç’ın yayınlanmış bir çok makalesinin yanı sıra basılmış hatıraları da mevcuttur. Ayrıca ilk dönem mushafları üzerine çeşitli yayınlar yapmıştır/yapmaktadır. Hâlen Türkiye Diyanet Vakfı’nın mütevelli heyeti başkanıdır.

14. Mustafa Said Yazıcıoğlu (17.06.1987 - 02.01.1992)

Mustafa Said Yazıcıoğlu Trabzon doğumludur. İlk ve orta tahsilini Aydın’da tamamlayan Yazıcıoğlu 1971’de Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden mezun oldu. 1977 yılında doktorasını tamamlayıp Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nde göreve başladı. 1983 yılında doçent oldu. 1987 yılında Diyanet İşleri başkanlığına atandı. 1992 yılında bu görevinden ayrıldıktan sonra çok çeşitli görevlerde bulunduktan sonra milletvekili seçildi. Yazıcıoğlu’nun hatıratı dahil birçok yayınlanmış eseri mevcuttur.

15. Mehmet Nuri Yılmaz (03.01.1992 - 19.03.2003)

1943 Erzurum doğumlu Yılmaz küçük yaşta hıfzını tamamladı. İlk tahsilini ve dini ilimlerini Erzurum’da edindi. Erzurum Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'ni bitirdi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde tefsir alanında doktorasını yaptı. 1992 yılında başkanlığa getirilmeden önce Diyanet İşlerinde çeşitli görevlerde bulundu. 2003 yılında Diyanet İşleri reisliğinden ayrıldı. Yılmaz’ın neşredilmiş çeşitli eserleri mevcuttur.

16. Ali Bardakoğlu (28.05.2003 - 11.11.2010)

Bardakoğlu 1952 yılında Kastamonu’da doğdu. 1970 yılında İstanbul İmam-Hatip Okulu’nu, 1974 yılında İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü’nü, 1975 yılında da İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. 1977 yılında Kayseri Yüksek İslam Enstitüsü’nde fıkıh bölümünden asistan oldu. 1982 yılında doktor, 1986’da ise doçent oldu. 1993 yılında Marmara Üniversitesi’ne geçti. 2003 yılında getirildiği Diyanet İşleri başkanlığından 2010 yılında emekliye ayrılmıştır.

17. Mehmet Görmez (11.11.2010 - 1.8. 2017)

Mehmet Görmez 1959 Gaziantep doğumludur. İlk ve orta öğrenimini Gaziantep’te almıştır. Yüksek öğrenimini Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nde almıştır. Aynı bölümde yüksek lisansa başlayıpMusa Carullah Bigiyef üzerine yazdığı tez ile yüksek lisansını tamamladı. 1995’te doktorasını tamamladı. Diyanet İşleri başkanlığına gelmezden evvel birçok üniversitede dersler veren Görmez, 2003 yılından itibaren de Diyanet İşleri başkan yardımcılığını yürütmekteydi. Yayınlanmış birçok kitap ve makalesi mevcuttur.

M. Murtaza Özeren, “Ölenlerine rahmet, yaşayanlarına selamet ola…” diyerek yazdı

Not: Bu yazı 2016'da yayınlandığı için son Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş bu listede yer almıyor.

Diyanet Duyurular Sayfamız için TIKLAYINIZ

Diyanetliler Platformu  Grup sayfamıza katılmak için >>> TIKLAYINIZ

Dini Haberler Grup sayfamıza katılmak için >>> TIKLAYINIZ