Bireysellik'ten Erdemli Ümmet'e Giden Yol
DİYANET HABERBireyselik, toplumun inşası için bir hazırlık aşamasıdır.
Bireyselik, toplumun inşası için bir hazırlık aşamasıdır.
Bireyselik, toplumun inşası için bir hazırlık aşamasıdır. Zira erdemli bir toplumun inşası ancak bireylerin; :iman, ibadet, bilgi, hikmet, takva, adalet, ihsan, fikir ve zikir gibi Kur’ani kavramlarla toplumsal sorumlulukları¬nın farkında olacakları şekilde inşa edilmeleridir. Bu bağlamda bireysellik; İnanç ekseninde, hak, adalet, ahlaki ve insani de¬ğerlerle ferdin zihin ve kalp duvarlarını inşa etmek ve fikir yönünden desteklemektir. Bu bireyin şekil ve enda-mıyla değil, onun düşüncesinin ve amelinin niteliği ve kalitesi ile ilgilidir. Hz. Peygamber, “Allah, şekil ve endamını¬za bakmaz. Sizin kalbinize ve amelinize bakar.” ha¬disinde bunu ifade etmektedir. (Müslim, Fedailü Yusuf, 2379.) Buna göre insanların kalitesi ve değeri; fiziki ve şekli yapılarına, itibarlı bir aile¬ye, belli bir kavme, kabileye, coğrafyaya, kurum ve kuruluşa mensup olması değildir. Çünkü İslam’da asıl olan, düşünce¬nin kalitesi, üretilen değer ve gerçekleştirilen iş ile ilgilidir. Zira Kur’an, insanları değerlendirirken onların ırk ve neseplerini değil, takvayı ölçü almak¬tadır. Buna göre değerli ve kaliteli olmak belli bir ırk ve kabileye mensup olmayı gerektirmez. Önemli olan kişinin kalp ve zihin dünyasını Kur’an ve sahih sünnet ekseninde, aklıselim ölçülerine göre inşa ederek, kalbiselim den zevki selime, ulaşması, Allah ile gönül bağını artırarak, kendisi ile barışık, içinde yaşadığı toplumla iyi geçimli, Allah, insan ve toplumla ilişkisini buna göre düzenle¬mesidir. Hülasa, değerli olmak ırk ve kabile eksen¬li değil, takva eksenlidir.
,Toplumsal yönüyle İslam; Müslüman bireylerin, Kur’an, sünnet ve aklıselimin öngördüğü çerçevede kaliteli ve erdemli bir toplumun inşası ile ilgili bir kavram¬dır.Kuran’da’’Muhammed,Allah ‘ın Resulüdür.Onunla beraber olanlar ,inkarcılara karşı çetin,birbirlerine karşı da merhametlidir.Onların, rüku ve secde halinde,Allah’tan lütuf ve hoşnutluk istediklerini görürsün.Onların secde eseri olan alametleri yüzlerindedir.İşte bu ,onların Tevrat’ta ve İncil’de anlatılan durumlarıdır.Onlar filizini çıkarmış,onu kuvvetlendirmiş,kalınlaşmış,gövdesi üzerine dikilmiş,ziraatçıların hoşuna giden bir ekin gibidirler.Allah,kendileri sebebiyle inkarcıları öfkelendirmek için oları böyle sağlam ve dirençli kılar.Allah,içlerinden iman edip Salih amel işleyenlere bir bağışlama ve büyük bir mükafat vaad etmiştir..(Fetih suresi, 29,)“Allah, adil davranmayı, yaptığı işi en iyi şekilde yapmayı ve yakınlara katkıda bulunmayı emreder. Çirkin davranışları, İslam’a ve akla göre uymayan durumları ve başkalarına haksız¬lık etmeyi yasaklar. Allah, İslam’ın bu temel pren¬siplerini hatırlayıp yaşamanız için size öğüt ve¬rir.” . (Nahl, 16/90) . Ayetlerde yer alan unsurlar, müminin duruşunu, erdemli ümmete giden yolun ilkelerini belirtir.
Kur –an-ı ilk ayeti okumayı peygamberimizin şahsında bütün Müslümanlara emretmektedir. Rabbimiz: Yaratan Rabbinin adıyla oku! O,insanı ‘’alak’’dan yarattı.Oku!Senin Rabbin en cömert olandır.O, kalemle yazmayı öğretendir,insana bilmediğini öğretendir.(Alak suresi 96/1.2.3.4.5).Bu ayetler vahyin geldiği zaman kadar, Kul Muhammet olan Hz. Resulü, bundan sora Resul Muhammet olarak tanımlamaktadır.O bireysel ve toplumsal hayatı içsellendirme de anlamlandırmada ve kuşanmada en güzel müslüman modelidir. Özde iman ekseninde;adalet,ihsan, Yakınlara katkıda bulunmak, Başkalarının hakkına saldırıda bulunmamak, kardeşlik, iyiliği emretmek,kötülüğü nefyetmek ,muvahhit, Müslüman mümin olma rolünü üstlenmiştir.Hz. Resulün Mekke de iman ekseninde: gençlerden, yaşlılardan zenginlerden, fakirlerden, kölelerden, hürlerden yerli ve yabancılardan, farklı ırk ve coğrafyalardan bireylerin oluştuğu ümmet modeli,. Bedevi bir toplumdan medeni bir toplum meydana getirmesidir. Bu süreç Hira da başlayıp, Mekke-i mükerremede hane-i saadette ilk desteğini bulmuş, Kabe’de Lailehe illallah sedalarıyla duyurulmuş, Darül erkam ‘da cemaat olmuş, zulüm ve işkenceleri sabırla karşılanmış, Taif’çıkış yolu aramış, Habeşistan’da himaye görmüş, Akabe biatları ile hicret yolu açılmış, Sevr’de gizliliğini korumuş, Mescidi kuba’da takvaya ulaşmış, Ranu’da cemaatleşmiş, Bedirde Uhut’da Hendek’te cihadı yaşamış, Mescidi nebevide evrenselleşmiş, Medine’de medeniyetler ittifakına ulaşmış, birlikte yaşama tecrübesini ortaya koymuştur.
İslam dini erdemli toplumun inşası için ferdin uyumlu, güvenilir ve hoşgörülü olmasını sağlamaya yönelik düzenlemeler getirdiği gibi onun yaratıcı ile olan bağlantısını daha derinden hissetmesine, devam ettirmesine ve geliştirmesine hizmet edecek düzenlemeler de getirmiştir. Hukuka riayet bakımından halkı ve hakkı birbirinden ayırmak isabetli olmadığı gibi, halk ile ilişkilerin Hakk’ı ilgilendirdiğini göz ardı etmekte mümkün değildir. Peygamberimizin ‘’İnsanlara teşekkür etmeyen Allah’a şükretmez’’(Ebu Davud,’’Edep’’,11)’’Merhamet etmeyene merhamet olunmaz’’(Buhari, Edep’’,18 Müslim’’Fezail’’,65)ve ‘’Hakkında üç komşusunun olumlu tanıklıkta bulunduğu kişiyi Allah af etmiştir’’(Tirmizi,’’Cenaiz,63)ifadeler bu bağlantıyı işaretlemektedir. Yunus da her halde’’Yaratılanı sevdik yaratandan ötürü’’derken vurguyu aynı noktaya yapıyordu.Bu itibarla İslam,kişinin yaratanı ile gönül bağına,kendisiyle barışık olmasına önem verdiği gibi insanlarla ‘’iyi geçim’’ine de aynı önemi vermiştir. Netice itibarıyla bireysellik erdemli ümmetin hazırlık aşamasıdır. Her ikisi beraber gerçekleşti¬ğinde düşünen, üreten, sadece kendini değil baş¬kalarının da faydasını düşünen ve insanlara rehberlik yapabilecek şahsiyetler inşa edilebilir. Aynı şekilde güveni, erdemi, hakkı, adaleti, insanî ve ah¬laki değerleri önceleyen bir toplumun varlığı da bi¬reyselliğin ve toplumsallığın beraber gerçekleşme¬siyle var olabilir. İslam dünyasındaki zihinsel ve düşünsel çöküş, değer üretememe ve güvenli bir ortamın oluşturulamamasının, sıkıntısı bireyselliğin toplumsal boyutunun göz ardı edilmesinden kaynaklandığı söylenebilir. Zira tefekkürden yoksun ve bireysel-leşen ümmet, Kur’an coğrafyasında gereken etki¬yi yapamaz.
İslamda: bireysellik hakkın emrine riayet olduğu gibi.,sonuç itibariyle,halkın hakkına riayeti de içerir.Bu sebeple de Hakk’ın ve halkın hukukuna riayet birlikte gerçekleşir.
Mustafa SAYLAK
İl Müftülüğü Eğitim Uzmanı
,Toplumsal yönüyle İslam; Müslüman bireylerin, Kur’an, sünnet ve aklıselimin öngördüğü çerçevede kaliteli ve erdemli bir toplumun inşası ile ilgili bir kavram¬dır.Kuran’da’’Muhammed,Allah ‘ın Resulüdür.Onunla beraber olanlar ,inkarcılara karşı çetin,birbirlerine karşı da merhametlidir.Onların, rüku ve secde halinde,Allah’tan lütuf ve hoşnutluk istediklerini görürsün.Onların secde eseri olan alametleri yüzlerindedir.İşte bu ,onların Tevrat’ta ve İncil’de anlatılan durumlarıdır.Onlar filizini çıkarmış,onu kuvvetlendirmiş,kalınlaşmış,gövdesi üzerine dikilmiş,ziraatçıların hoşuna giden bir ekin gibidirler.Allah,kendileri sebebiyle inkarcıları öfkelendirmek için oları böyle sağlam ve dirençli kılar.Allah,içlerinden iman edip Salih amel işleyenlere bir bağışlama ve büyük bir mükafat vaad etmiştir..(Fetih suresi, 29,)“Allah, adil davranmayı, yaptığı işi en iyi şekilde yapmayı ve yakınlara katkıda bulunmayı emreder. Çirkin davranışları, İslam’a ve akla göre uymayan durumları ve başkalarına haksız¬lık etmeyi yasaklar. Allah, İslam’ın bu temel pren¬siplerini hatırlayıp yaşamanız için size öğüt ve¬rir.” . (Nahl, 16/90) . Ayetlerde yer alan unsurlar, müminin duruşunu, erdemli ümmete giden yolun ilkelerini belirtir.
Kur –an-ı ilk ayeti okumayı peygamberimizin şahsında bütün Müslümanlara emretmektedir. Rabbimiz: Yaratan Rabbinin adıyla oku! O,insanı ‘’alak’’dan yarattı.Oku!Senin Rabbin en cömert olandır.O, kalemle yazmayı öğretendir,insana bilmediğini öğretendir.(Alak suresi 96/1.2.3.4.5).Bu ayetler vahyin geldiği zaman kadar, Kul Muhammet olan Hz. Resulü, bundan sora Resul Muhammet olarak tanımlamaktadır.O bireysel ve toplumsal hayatı içsellendirme de anlamlandırmada ve kuşanmada en güzel müslüman modelidir. Özde iman ekseninde;adalet,ihsan, Yakınlara katkıda bulunmak, Başkalarının hakkına saldırıda bulunmamak, kardeşlik, iyiliği emretmek,kötülüğü nefyetmek ,muvahhit, Müslüman mümin olma rolünü üstlenmiştir.Hz. Resulün Mekke de iman ekseninde: gençlerden, yaşlılardan zenginlerden, fakirlerden, kölelerden, hürlerden yerli ve yabancılardan, farklı ırk ve coğrafyalardan bireylerin oluştuğu ümmet modeli,. Bedevi bir toplumdan medeni bir toplum meydana getirmesidir. Bu süreç Hira da başlayıp, Mekke-i mükerremede hane-i saadette ilk desteğini bulmuş, Kabe’de Lailehe illallah sedalarıyla duyurulmuş, Darül erkam ‘da cemaat olmuş, zulüm ve işkenceleri sabırla karşılanmış, Taif’çıkış yolu aramış, Habeşistan’da himaye görmüş, Akabe biatları ile hicret yolu açılmış, Sevr’de gizliliğini korumuş, Mescidi kuba’da takvaya ulaşmış, Ranu’da cemaatleşmiş, Bedirde Uhut’da Hendek’te cihadı yaşamış, Mescidi nebevide evrenselleşmiş, Medine’de medeniyetler ittifakına ulaşmış, birlikte yaşama tecrübesini ortaya koymuştur.
İslam dini erdemli toplumun inşası için ferdin uyumlu, güvenilir ve hoşgörülü olmasını sağlamaya yönelik düzenlemeler getirdiği gibi onun yaratıcı ile olan bağlantısını daha derinden hissetmesine, devam ettirmesine ve geliştirmesine hizmet edecek düzenlemeler de getirmiştir. Hukuka riayet bakımından halkı ve hakkı birbirinden ayırmak isabetli olmadığı gibi, halk ile ilişkilerin Hakk’ı ilgilendirdiğini göz ardı etmekte mümkün değildir. Peygamberimizin ‘’İnsanlara teşekkür etmeyen Allah’a şükretmez’’(Ebu Davud,’’Edep’’,11)’’Merhamet etmeyene merhamet olunmaz’’(Buhari, Edep’’,18 Müslim’’Fezail’’,65)ve ‘’Hakkında üç komşusunun olumlu tanıklıkta bulunduğu kişiyi Allah af etmiştir’’(Tirmizi,’’Cenaiz,63)ifadeler bu bağlantıyı işaretlemektedir. Yunus da her halde’’Yaratılanı sevdik yaratandan ötürü’’derken vurguyu aynı noktaya yapıyordu.Bu itibarla İslam,kişinin yaratanı ile gönül bağına,kendisiyle barışık olmasına önem verdiği gibi insanlarla ‘’iyi geçim’’ine de aynı önemi vermiştir. Netice itibarıyla bireysellik erdemli ümmetin hazırlık aşamasıdır. Her ikisi beraber gerçekleşti¬ğinde düşünen, üreten, sadece kendini değil baş¬kalarının da faydasını düşünen ve insanlara rehberlik yapabilecek şahsiyetler inşa edilebilir. Aynı şekilde güveni, erdemi, hakkı, adaleti, insanî ve ah¬laki değerleri önceleyen bir toplumun varlığı da bi¬reyselliğin ve toplumsallığın beraber gerçekleşme¬siyle var olabilir. İslam dünyasındaki zihinsel ve düşünsel çöküş, değer üretememe ve güvenli bir ortamın oluşturulamamasının, sıkıntısı bireyselliğin toplumsal boyutunun göz ardı edilmesinden kaynaklandığı söylenebilir. Zira tefekkürden yoksun ve bireysel-leşen ümmet, Kur’an coğrafyasında gereken etki¬yi yapamaz.
İslamda: bireysellik hakkın emrine riayet olduğu gibi.,sonuç itibariyle,halkın hakkına riayeti de içerir.Bu sebeple de Hakk’ın ve halkın hukukuna riayet birlikte gerçekleşir.
Mustafa SAYLAK
İl Müftülüğü Eğitim Uzmanı
İlginizi Çekebilir
07 Kasım 2025 Tarihli Cuma Hutbesi
Diyanet İşleri Başkanlığınca hazırlanan 07 Kasım 2025 tarihli "VEFA İMANDANDIR" konulu Cuma hutbesi yayınlandı.
2026 Hac kura sonuçları e-Devlet'te erişime açıldı
Diyanet İşleri Başkanlığınca gerçekleştirilen 2026 hac kura sonuçları, e-Devlet'te erişime açıldı.
Diyanet Vakfı’ndan Gazze için küresel dayanışma zirvesi
Türk Diyanet Vakfı’nın öncülüğünde 11-12 Kasım’da İstanbul’da düzenlenecek uluslararası zirve, Gazze’deki insani krize kalıcı çözümler üretmeyi ve uluslararası dayanışmayı güçlendirmeyi hedefliyor.
2026 yılı hac kurası, 5 Kasım Çarşamba günü
Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Fatih Mehmet Karaca, “2026 yılı hac kurası 5 Kasım 2025 Çarşamba günü saat 10.30’da Diyanet İşleri Başkanlığı 15 Temmuz Milli İrade Şehit Ali Alıtkan Konferans Salonu’nda çekilecektir.” dedi.
Yeni İstanbul İl Müftüsü Doç. Dr. Emrullah Tuncel göreve başladı
Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Safi Arpaguş, İstanbul İl Müftüsü olarak atanan Doç. Dr. Emrullah Tuncel’e cübbesini giydirerek göreve başlattı.
Filistinli sanatçı Dina Zaurub, katil İsrail'in saldırısında hayatını kaybetti
Soykırımcı İsrail’in Gazze Şeridi’ne yönelik hava saldırılarında, 22 yaşındaki Filistinli sanatçı Dina Halid Zaurub yaşamını yitirdi.