ALLAH'IN ZATI VE SUBUTİ SIFATLARI

Allah'ın sıfatlarının varlığı iki çeşittir. Zat ve subuti sıfatları.

Zat kendiliğinden var olan.,
Sıfat ise var olmak için bir zata muhtaç olandır.

Bir kağıdı baz alacak olursak kağıdın kendisi zattır, rengi ise sıfattır.,
O halde zat olan kağıdın var olması için renge ihtiyacı yoktur.,
Fakat sıfat olan rengin var olması için zata yani kağıda ihtiyacı vardır.,
Anlaşılıyor ki sıfat zatsız var olamaz. Bir sıfat varsa önce zatın varlığına delalet eder.

Allah'ın zatı sıfatlarının hakikatını mahlukatın cüz-i iradesiyle bilmesi mümkün değildir. Ancak cüz-i iradenin ölçüsü içerisinde idrak edebilir.
İlmi hakikatı ise Allah katındadır.

Allah insana cüz-i irade bahşetmiş ve bunun dışına çıkabilmesi imkansızdır.,
Cüz-i iradeyle insan önce bilir, sonra cüz-i iradesini kullanarak tercih eder.
Mesala insan susadığını bilir ve cüz-i iradesiyle suyu içmeyi veya içmemeyi tercih eder.

Fakat Allah için böyle ikilemli bir tercih söz konusu değildir.
Çünkü Allah için zaman ve mekan söz konusu olmadığından ilim sıfatıyla bilir, irade sıfatıyla tercih eder ve kudret sıfatıylada yaratır asla tercih değiştirme olmaz.

Allah'ın zatı sıfatları altıdır ve altısıda zatındandır.
Allah'tan başka hiç bir mahlukatta olmayan sıfatlardır.

Vücud ) Varlığı kendinden olan.
Kıdem ) Başlangıcı olmayan.
Beka ) Sonu olmayan.
Vahtaniyyet ) Tek olan, ikincisi olmayan.
Muhalefetun lil havadis ) Eşi, benzeri, anne,baba,evlat ve yadımcısı olmayan.
Kıyam bi nefsihi ) Hiçbir şeye muhtaç olmayan.

Allah'ın subuti sıfatları sekizdir.
Allah'ta sonsuz ve kusursuz olan, yarattığı mahlukatta sınırlı bulunan sıfatlardır.

Hayat ) Ebedi diri olan.
İlim ) Her şeyi bilen.
Semi ) Her şeyi işiten.
Basar ) Her şeyi gören.
İrade ) Dilediğini yapmaya muktedir olan.
Kudret ) Her şeye gücü yeten.
Kelam ) Ses, dil, harf gibi şeylere ihtiyaç duymadan konuşan.
Tekvin ) Yoktan her şeyi yaratabilen.

Bu saydığımız zatı ve subuti sıfatları cüz-i iradenin kapsamı alanınca anlayabiliriz.
Gök yüzüne baktığımızda gök yüzünü görebiliriz fakat tamamını kapsayacak şekilde asla göremeyiz. Allah'ın zatı sıfatlarının hakikatlerinide tam olarak anlayabilmek imkansızdır.
Mesut Cihat