Hafizligi Kuvvetlendirmek Üzere

afızlığı ikmâl ettikten diğer bir ifadeyle hamdan çıktıktan sonraki en önemli aşama, hiç şüphesiz, ezberlenen Kur’an sayfalarını kuvvetlendirmek ve kalıcı hale getirmektir. Bu bağlamda, hafızlığı kuvvetlendirmek maksadıyla pek çok yöntemin uygulandığı bilinmektedir.

Fakat bu yazıda bu yöntemlerin her birine tek tek değinilmeyecek, sadece, hafızlığı kuvvetlendirmek maksadıyla yapılan yanlış bir uygulamaya işaret edilerek doğrusunun ne olduğuna dair tavsiyede bulunulacaktır.

Hafızlığı kuvvetlendirmek için öncelikle zihinlerdeki yanlış algıyı değiştirmek ve “hatırlama” ile “sağlamlaştırma” kavramlarını tam anlamıyla “kavramak” gerekmektedir. Zira bu iki kavramı kavramadan hafızlığı kuvvetlendirmek mümkün değildir.

Türkiye’de, hafızlığını ikmâl eden bir talebeye, bir kaç has vurduktan sonra ilk etapta 1,5 cüz, sonrasında 2 cüz, derken 3, 4, 5 cüze kadar verilir. Bununla hatim aralığının kısaltılması sağlanarak, hafızlığın kuvvetlenmesi hedeflenmektedir. Fakat, âcizâne kanaatime göre, bu kesinlikle doğru olmayıp, büyük bir hatadır. Zira bu yöntem, talebenin hafızlığını kuvvetlendirip kalıcı hafızaya geçirmesini sağlamamakta, sadece iki hatim arasında geçen süre içerisinde unuttuğu kadarını hatırlamasına yardımcı olmaktadır.

Bu bağlamda şunu ifade etmek gerekir ki; hafızlık ikmâl edildikten sonraki haslama döneminde, asıl olan, hafızlığı kuvvetlendirip kalıcı hale getirmektir; geçen süre içerisinde unuttuğu kadarını hatırlamak değildir. Nitekim günlük 3 cüz veya 5 cüz hazırlaması istenen bir talebe, dersini yetiştirebilmek adına zaten sayfaların çoğunu 1-2 defa bakarak geçmek durumunda kalacaktır. Hatta bazı sayfalara sabahleyin bir kaç defa göz gezdirip hocasına okumaya gidecektir. Dolayısıyla, 1-2 defa bakmayla sayfanın kalıcı hale gelmesi mümkün değildir; yukarıda da ifade edildiği üzere sadece geçen süre içerisinde unuttuğu kadarını hatırlamasını sağlamaktadır. Öte yandan, 1 cüzü dahi yanlışsız okuyamayan bir talebeye, hafızlığını kuvvetlendirmek maksadıyla 3-5 cüz vermekten daha mantıksız ne olabilir?

Öncelikle, talebenin 1 cüzü tedvîr usûlünde ve yanlışsız okuyabilecek kıvama gelmesi gerekmektedir. Bunun için de cüzün her sayfasını en az 20 defa okuması önem arz etmektedir. Bu okuyuşu da 10 defa sadece yüzüne, 10 defa da 1 yüzüne 1 ezber şeklinde okuması tavsiye edilmektedir. Böylelikle talebenin 1 cüzü hazırlarken sayfalarının tam anlamıyla pişmesi sağlanmakta, bunun yanında okuyuşu güzelleşmekte ve her şeyden önce de sayfaları kalıcı hafızaya yerleşmektedir.

İşte bu yöntemle, 1 cüzde pişen ve artık hiç şaşırmadan kendinden emin şekilde tedvîr usûlünde okuyabilen bir talebe, 2 cüze çıkarılmalıdır. Bu da talebenin durumuna göre değişmekle birlikte, bahsedilen usûl çerçevesinde 1 cüzü 8-10 defa haslamış bir talebe için uygulanabilir.

2 cüze çıkan bir talebe ise, her sayfayı en az 10 defa okumalıdır. Benzer şekilde 5 defa sadece yüzüne, 5 defa da 1 yüze 1 ezber şeklinde okuması tavsiye edilmektedir. Bu usûller çerçevesinde haslama yapan bir talebeye 2 cüzden fazlası ise kesinlikle verilmemelidir.

Unutulmamalıdır ki; talebeye 1-2 cüz verip her sayfayı 10 veya 20 defa okumasını sağlamak, 3-5 cüz verip de 1-2 defa okuyup geçmesini sağlamaktan daha faydalıdır.

Not: Bu tavsiye, “ideal ölçü” kabul edilmeli; günümüz şartlarında her talebe için uygulanabilir olmadığı gözden kaçırılmamalıdır. 

Vallahu a’lem.

Abdurrahman Yılmaz,

Abdüsselam Kur’an Kursu Hafızlık Hocası