İSLÂM'DA TEMİZLİK!.. 

 " Ey iman edenler! Salâta ( namaza) kalktığınız zaman yüzlerinizi ve dirseklerinize kadar ellerinizi ( kollarınızı) yıkayın; başlarınızı ve aşık kemiklerine kadar ayaklarınızı mesh edin! Cünüp olduysanız temizlenin ( yıkanın)! Hastaysanız veya yolculuktaysanız veya sizden biriniz tuvaletten gelmişse ya da kadınlara ( cinsel olarak) dokunup da ( bu durumlarda ) su bulamamışsanız, o zaman temiz bir toprak arayın ve yüzlerinizi de ellerinizi de ondan ( onunla) mesh edin! Allah size herhangi bir güçlük ( çıkarmak) istemez fakat size tertemiz kılmak ve size ( verdiği) nimetini tamamlamak ister ki şükredesiniz." ( Mâide sûreesi, âyet 6 ) 

       Ayeti kerimeden şu hususları anlamamız mümkündür!.. 

     Ayeti kerimede geçen " es-Salâh" kelimesi kumtum fiili ile birlikte kullanıldığı için ayette kastedilen eylem, bilinen ve uygulanan şekliyle " namaz kılmak"tır. Diğer bir ayet olan Bakara sûresinde şöyle zikredilmektedir:

     " ...( İçinizden) kim hasta veya yolcu olursa, ( tutamadığı gün sayısı kadar) diğer günlerden o sayı(yı) tamamlasın).  Allah sizin için kolaylık ister; zorluk istemez. ( Bütün bunlar), sayıyı tamamlamanız ve size doğru yolu göstermesine karşılık Allah'ı yüceltmeniz ve şükretmeniz içindir." Bakara sûresi, âyet 185) 

     Aslında bu ifade ilahi emirlerin kolay olduğunun delilidir. Dinde zorlama olmaması dinde zorunluluğun olmaması demek değildir. Önemli olan nokta zorunlulukların inanarak yapılmasıdır. Diğer bir ayeti kerimede:

     " Allah uğrunda, hakkıyla cihad edin ( fedakarlık yapın)! O, sizi seçti; dinde üzerinize hiçbir zorluk yüklemedi ; babanız İbrahim'in milletinde ( dininde de bu böyleydi) . Elçinin size şahit olması , sizin de insanlara şahit olmanız için O, gerek daha önce ( gelmiş kitaplarda), gerekse bunda ( Kur'an'da) size " Müslümanlar." adını vermiştir. Öyle ise namazı kılın; zekâtı verin ve Allah'a ( O'nun vahyine) sımsıkı sarılın! O, sizin mevlanızdır ( efendinizdir) . O ne güzel mevladır ( efendidir) ve O ne güzel yardımcıdır." ( hacc sûresi, âyet 78 ) 

     Demek ki, Yüce Allah toplumsal hayata dair çok önemli konularda hükümlerini belirledikten sonra, bu ayette bireysel hayatın en önemli unsurlarından birisi olan namazı, abdesti, guslü ve teyemmümü ele almaktadır.

     Bu çerçevede öncelikle abdestle ilgili açıklayıcı bilgiler verilmekte, abdestte iki organın yıkanması, iki organın ise meshedilmeesi gerektiği hükme bağlanmaktadır. 

     Yıkanacak organlar " yüz" ve " dirseklere kadar eller-kollar"dır; meshedilecek organlar ise " baş" ve " aşık kemiklerine kadar ayaklar"dır. Buna göre abdestin farzları dörttür, diğer uygulamalar ise sünnetlerdir. 

      Abdestin her namaz için gerekli olup olmadığı da tartıştışılmıştır; ancak devam eden cümlelerden de anlaşılacağı  gibi, abdestin bozulması durumu yaşanırsa abdest veya teyemmümle ilgili bilgilerin verilmesi gerektiğini göstermektedir. 

      Her namaz için abdestin alınması gerektiği görüşü ise ayetin zahirinden anlaşılan bir yaklaşımın sonucudur. Hal böyle iken, Diyanetin görüşüne göre teyemmüm nedir? Nasıl yapılır?

     " Teyemmüm, su kullanma imkânı bulunmadığında, abdestsizlik, cünüplük gibi hükmî kirliliği gidermek maksadıyla temiz toprağa sürülen ellerle yüz ve iki kolun meshedilmesi şeklinde yapılan hükmî temizliği ifade eder. Kur'an'ı Kerim'de Nisa 43, Maide 7 ayetlerinde belirtildiği gibi.

      Teyemmüm, abdest veya gusle yetecek miktarda su bulunmaması, suyu kullanmanın sağlık açısından tehlikeli oluşu, suyu elde etme araç ve gerecinin bulunmaması, su ile arasında yırtıcı hayvan , düşman gibi suyun kullanılmasını imkânsız kılan bir engelin bulunması, vücudunun yarısından fazlasının yaralı olması ve benzeri mazeretlerin bulunması halinde, abdest ve guslün yerine geçer.

     Abdest alacak kimse abdest uzuvlarının, gusül edecek kimse ise vücudunun yarısından fazlasının yaralı olması halinde teyemmüm eder. Uzuvlarının yarısından azında yara olması halinde sağlam olan organlarını yıkar, yaralı olanları ise mesheder. Abdest ile teyemmüm bir arada yapılmaz.

     Teyemmümün farzları; niyet etmek ve temiz bir toprağa veya toprak cinsinden bir şeye eller vurularak yüzü ve kolları dirseklerle birlikte meshetmektir. Teyemmüm edecek kimse ne için teyemmüm edeceğine niyet eder. 

     Parmakları açık olarak ellerini temiz bir toprağa veya toprak cinsinden bir şeye vurur, ileri ve geri hareket ettirerek  kaldırır, hafifçe birbirine vurarak ellerini silkeler. Ellerinin içiyle yüzünün tamamını bir kere mesheder. 

     Sonra ikinci defa ellerini aynı şekilde vurur ve sol elin içi ile sağ kolunu dirseği ile birlikte mesheder: daha sonra da sağ elinin içiyle sol kolunu aynı şekilde mesheder. 

     Teyemmümü bozan şeyler nelerdir?

     Abdesti bozan şeyler teyemmümü de bozar. Ayrıca, abdest ve gusle yetecek suyun bulunması, hastalığın iyileşmesi , suyu kullanma imkânının elde edilmesi gibi teyemmüm etmeyi mubah  kılan mazeretlerin ortadan kalkması da  teyemmümü bozar." ( Dini Sorular) 

     Sonuç yerine:

      Yüce Allah'ın tüm emirlerinin hikmeti, insanlığın faydalanması, zorluğa, zora düşmemesi içindir. Dünün Müslümanlarının bu kolaylığı fevkalade bir şekilde tatbik ettikleri gibi, günümüz Müslümanlarının da çekinmeden, korkmadan, ürkmeden uygulamaları lazımdır. 

        Bilhassa, günümüz dünyasında yayılan, görülen, vukubulan bunca hastalıklar karşısında, Müslümanların düne göre daha bilinçli olması gerekmektedir. 

       Allah'ın rahmetinin Müslümanlar için bir kolaylık, bir esenlik, bir rahata erdirici emirler olduğunu bilmesi , kendilerini bile bile tehlikeye sürüklemeleri  Kur'an ve Sünnete uygun, muvafık bir davranış tarzı değildir. 

       Hal böyle iken, insanlarımız sapır sapır hastane kapılarında bekler iken, kanser, corona ve benzeri hastalıklarla imtihan edilir iken, her bireyin, her Müslümanın bilinçli, şuurlu, Kur'anî ve Nebevi emir üzere hareket etmeleri İslamî bir emirdir. 

     Rabbimiz!.. Müslümanlara bu mes'elede kolaylık yolu göstersin, onları zora sokmadan, şuurlu ve bilinçli bir şekilde yaşam sürmeyi nasibi müyesser eylesin!.. Selam ve dua ile...

     Şerafettin Özdemir